تأثیر مداخله شناختی- رفتاری بر تبعیت از رژیم غذایی و محدودیت مصرف مایعات در بیماران همودیالیزی

مقدمه: افزایش در مصرف مایعات و رژیم غذایی نامناسب باعث ایجاد عوارض و مرگ و میر زودرس می شود. به منظور بهبود تبعیت از رژیم غذایی و محدودیت مصرف مایعات در بیماران همودیالیزی می توان از استراتژی های مداخله ای مانند آموزش بیمار و استراتژی های شناختی- رفتاری استفاده کرد. لذا این پژوهش با هدف بررسی تأثیر مداخله شناختی- رفتاری بر تبعیت از رژیم غذایی و محدودیت مصرف مایعات در بیماران همودیالیزی انجام شد. روش: این کارآزمایی بالینی در فاصله بهمن 1391 تا خرداد 1392 در بخش همودیالیز بیمارستان امام رضا (ع) لارستان و ولیعصر (عج) لامرد انجام شد. نمونه های پژوهش 70 بیمار در محدوده سنی 20 تا 60 سال بودند که به طور تصادفی در دو گروه مداخله (35 نفر در روزهای زوج) و کنترل (35 نفر در روزهای فرد) قرار گرفتند. در گروه مداخله، مداخله شناختی- رفتاری شش مرحله ای انجام شد مراحل آن شامل: مرحله اول: شناسایی مشکل بیمار، مرحله دوم: ایجاد اعتماد به نفس و تعهد، مرحله سوم: افزایش آگاهی از رفتار، مرحله چهارم: طراحی و اجرای یک برنامه آموزشی، مرحله پنجم: ارزشیابی برنامه طراحی شده، مرحله ششم: حفظ تغییر رفتار مطلوب و جلوگیری از بازگشت به رفتار نامطلوب بود. میزان تبعیت بیماران از رژیم غذایی و محدودیت مایعات با استفاده از پرسشنامه پژوهشگر ساخته تبعیت از رژیم غذایی و محدودیت مایعات به روش خودگزارش دهی، در دو مرحله (قبل از مداخله و بعد از مداخله) بررسی شد. تجزیه و تحلیل داده ها با استفاده از نرم افزار spss v.16 با آزمون آماری t مستقل انجام شد. سطح معناداری در این مطالعه 05/0 در نظر گرفته شد. یافته ها: قبل از انجام مداخله دو گروه از نظر میزان تبعیت از رژیم غذایی (47/0=p) و محدودیت مصرف مایعات (43/0=p) اختلاف معناداری نداشتند. اما بعد از مداخله اختلاف معناداری بین دو گروه از لحاظ میزان تبعیت از رژیم غذایی (001/0p<) و محدودیت مصرف مایعات (001/0p<) مشاهده شد. نتیجه گیری: با توجه به اثربخشی مداخله شناختی- رفتاری می توان از این مداخله به منظور طراحی برنامه آموزشی فردی در جهت بهبود تبعیت از رژیم غذایی و محدودیت مصرف مایعات در بیماران همودیالیزی استفاده نمود.